Сафар барз

Бусурманнал календарьданул кIилчинмур барзри

Сафар барз
Месяц Сафар

Месяц Сафар

Сафар барз

Сафар барз – бусурманнал календарьданул кIилчинмур барзри, му байбишайссар мухIаррам зурул хъирив.

«Сафар» тIисса мукъул мяънагу – «хъахъи лагаву» ягу «бачIва шаву» тIиссар. Литературалул чулуха ва махъ аьрабрая таржума буллай бур «щютI тIисса мурчал ссихI» куну. Ванийну бувчIлай бур аьрабнаву ва ссутнил барз бивкIшиву.

Ва зурул дуссар цаймигу цIарду, бусурманнал заманнай дирзсса – «сафар аль-музаффар», «сафар аль-хайр». Вайннул мяъна – тIайлабацIусса, ххуйсса барз тIиссар. Укунсса цIарду дирзун диркIссар га чIумал сафар зурущал дархIусса оьккисса лишанну хъама ритан дуваншиврул.

Тарихрава жунма кIулли муданмагу халкьуннал сафар барз оьбаларду, цIуцIавуртту, нааьнарду ва цаймигу бала-мусибатру ликкайсса барзну ккалли бувайсса бивкIшиву. Ва зуруй душ була учин, магьар бишин, сапар бахIин къабучIиссар тIийгу бивкIссар. Цаппараннал цIанагу ва зурун мукунсса лишанну дуллай, ва цала агьамсса ишру цайми зурдардий буван махъун бутлан бикIай. Амма ва зурул хъиншивуртту ва хъуншиву цайми зурдардияр чансса дакъассар. Сафар зуруй дурсса эбадат – чакру, дуаьрду ва цаймигу хъинбаларду Заннал кьамул дувайссар цамур чIумал кунма.

МухIаммад Идавсил [саллаллагьу алейгьи ва саллям] жунна лахьхьин дурссар диндалул мяъна ва батIул дурссар оьккисса лишанну, хаснува сафар зурущал дархIусса. БувчIин бувссар цукунчIавсса цийнура цурда барча бакъасса  чIунну, кьинирду, барзру къабикIайшиву. Инсаннал бувайсса аьмалли бикIайсса хъинсса ягу оьсса, бунагьсса. Аллагьнайн мютIийну, хъинмур буллай гьан дурсса чIун барачатссар, оьбала буллай гьан дурмуниву барча бакъассар.

Кьуръандалуву увкуну буссар (мяъна): «Инсаннайн бала къаликкайссар так Аллагьнал чичрулийну бакъа…» («Тагъабун» суралул 11-мур аят).

ДакIниву иман думанан ва аят гьа хьун аьркинссар жура -журасса лишаннайн, ссихIирчитурайн ва бувчIултрайн вих къахъананшиврул.

МухIаммад Идавсил [саллаллагьу алейгьи ва саллям] хIадисраву увкуну бур: «Исламраву бакъассар кIану оьсса лишаннан (ташаум), хьумургу хъиншиврунни увкуну, ххуйсса мяъна дулун аьркинссар (тафауль)» (аль-Бухари).

Цамур хIадисраву тIий бур: «Исламраву кIану бакъассар оьккисса мяъна дулаврин, лелуххантращал, къашайшалтращал ва сафар зурущал дархIусса лишаннан» (аль-Бухари).

Ялагу Идавсил [саллаллагьу алейгьи ва саллям] увкуссар: «Хъанахъисса иширттаву, сафар зуруву ягу чIемуллал чIурдаву оьккисса лишанну къадикIайссар» (Муслим).

Шинавусса зурдардия МухIаммад Идавсил [саллаллагьу алейгьи ва саллям] укунсса махъру увкуссар: «Циняв барзру Аллагьналли, миннувусса циняв кьинирдугу Аллагьналли».

Цамур хIадисраву Идавсил [саллаллагьу алейгьи ва саллям] батIул бувну бур сафар зуруй ххуллийн уккан къабучIиссар тIутIаву: «Оьмра (чIивимур хIаж) буван ччимур чIумал бучIиссар» (Аль-Бухари). Сафар зуруй ххуллийн буккан къабучIисса бивкIссания, оьмра бувангу ихтияр къадулунссия.

Зурул дайдихьулий укунсса дуаь дуккаван бучIиссар: «Аллагьумма фаррихIна би-духули-ссафари ва-хтим лана би-ль-хайри ва-з-зафар». Мяъна: «Я Аллагь, сафар зурувун буххаврийну жу ххари бува, ва барз хъиншиврийну ва ххувшаврийну къуртал хьун нясив бува».

Аллагьнал жува хIакьсса диндалул ххуллий цIакь буваннав, Исламрайн къаршисса бяйкьавурттая буруччиннав!

Ас-Салам кказит Лак/10/2019