Интервью с Ансаром Сулеймановым

Интервью с имамом Гази-Кумуха Ансаром Сулеймановым

Интервью с Ансаром Сулеймановым
Имам Гази-Кумуха Ансар Сулейманов

Ансар Сулейманов имам Гази-Кумуха выходец из селения Хайхи Кулинского района

Ислам дунияллийх машгьур хъанан диркIсса чIумуцIун бавхIусса бур эбадатрал архитектурану хъанахъисса Гъумучиял Хъун-Мизит. Ва мизитрал тарихгу хъинну аваданссар. Тарихрал аьлимтурал тIимунийн бувну, Дагъусттаннайн увкIсса чIумал Масламал, VIII ттуршукулул цалчинмур дачIиннуй, так ца Дарбантлив бакъассагу, мизитру бувну бивкIссар зунттавусса щархъавугу, миннувух Гъумукгу.

ХIакьину Гъази-Гъумучиял Хъун-мизитраву имамшиву дуллай ур Хъювхъиял шяраватусса Сулайманов Салманнул арс Ансар. Жун ччай бур жула буккулт кIул буван цIуну ивтсса имамнащал. Жу Хъун-мизитраву ванащал хьуна бавкьуну ихтилат буварду.

– Ансар, барчаллагь жущал хьуна акьинсса чIун лякъаврийн. Цалчин виятува бусарча ччива.

– На увссара Хъювхъиял шяраву. Ший школалул муква класс къуртал бувссия. Яла жул кулпат МахIачкъалалив бивзуна. Мунияр махъ 1999-ку шинал жу бивзру Москавлив. Школа бувккуну махъ на увхссияв экономикалул факультетравун. Яла увхссияв заочно юридический факультетравун. Дуклай унува зий уссияв Москавлив юристну. Зузисса идаралул хъунмур хъамитайпа бия. Динисламрал тIалавшиннарду щаллу даврий къадагъа къадишайва. Тикку зий дурссия шин ва дачIи. Яла увхра зун цамур фирмалийн.

Му куццуй, институтгу бувккуну, давугу канилух дурккун зана ивкIра Дагъусттаннайн. Зун увхра инкассациялул управлениялийн. Тикку кIира-шанна шингу дурну увхра зун миллатрал политикалул ва диндалул иширттал министерстволул информационно-аналитический отделданувун (га чIумал ванийн учайссия диндалул иширттал комитет). Га даврий зузисса чIумал на жула республикалийсса сайки циняв районнайн ивссара. Шиккун зун уххаврил мурадгу – ттун ччай бия диндалущал дархIусса даврий зун, исламрал ххуллийсса даву дуллан, имамтурал чIарав ацIан. Амма диндалул комитетрал даву мукунсса дакъая, га бия хIукуматрал идара.

– Диндалулмур даврий зий та айивхьура?

– Диндалул иширттал комитетрай зузисса чIумал ттуйн оьвкуна Ккуллал райондалийсса Инсан фондрал пресс-служба дачин дуван. Нагу га цIана рязи хьуссияв, Лакку билаятрай диндалул даву дачин даврил гьурттучину хьун. Га чIумал райондалул имамну ия КIундиясса МухIаммадвакил Дадаев, просвещениялул отдел дачин дурну ия СумбатIлиясса МухIаммадрасул МахIадов, Инсан фондрай каялувшиву дуллай ия КIундиясса Ислам ХIажибуттаев. Вай шамагу инсаннал кумагчину зун багьлай бия. Сайки ца-ца чIумал МухIаммадрасуллул гьан увайвав дуклаки оьрчIахь лекциярду буккин. Мува чIумал на дуклан увхра Дагъусттанал Гуманитарный институтрал журналистикалул факультетравун.

– Буси инава диндалучIан увкIсса куц.

– ЧIивисса чIумал, 1998-ку шин дунуккива, МахIачкъалалив жул къатлул чIарав бия КьурамухIаммад Рамазановлул цIанийсса мадраса. Гикку дуклакисса оьрчIая чIявуну баяйва диндалул элму дуккаврия, мадрасалуву дарсру ласаврия. Ттул дус уссия чIаххурайсса яруоьрчI. Ганал буттагу ххуйсса инсан ия. Ганал нагу цала арсгу гьан бувнав мадрасалуву дуклан, ххуйну дарсру лахьларча уку-тукунсса ссайгъатру булунна куну. Жун мадрасалуву аьрабрай буккин-чичин, чак буван лавхьхьуна, диндалул аслу-гьанурду бувчIин бувуна. Гивусса низам кьянкьасса дия: дарс къалахьхьирча ягу чIал хьурча – танмихI байва.

– Му мадрасалувурив ина диндалул элму дурккусса?

– Ганияр махъгу оьрмулухун ттул дакI диндалул элмулучIан кIункIу тIий дия, мудан мадраса дакIний бикIайва. Ккуллал райондалий зузисса чIумал щихьчIав ссихIгу къадурккун, увхссияв Дагъусттаннал Исламрал университетравун. Гикку 4-мур курсраву дуклакисса чIумал ректорнал оьвкуну, баян бувуна Муфтиятраву зун аьркинну ушиву диндалулмур чулгу ххуйну кIулсса юрист. Му куццуй, Муфтиятрал председатель МухIаммад Майрановлущал маслихIатгу ккавккун, Диндалул Идаралувун юристну зун увхссияв. Гиччара на гьан увсса Гъази-Гъумучиял Хъун-мизитрал имамну зун.

– Лаккуйсса жяматравусса диндалул тагьарданун цукунсса кьимат бищун бюхъанссар?

– Жунма чIалачIисса куццуй, Гъумукгу цайми лакрал шяраваллавугу диндалул масъала хъинну хьхьичIун бувккун бакъар. Амма, Аллагьнайн щукру, жагьилтурал, дуклаки оьрчIал диндалух гъира бур. Мунияту умуд бур чанчанну тIий дин-ислам цIу дукканссар тIисса. ХIакьинусса кьини Гъази-Гъумук нюжмар-чаклийн 40-50 инсан бучIай, вайми чакру буван бучIайми чансса бур.

– ЦIана Хъун-мизитраву диндалул дарсру дишайссарив?

– Дарсру дишайссар, бур бучIайсса 10-15 оьрчI. Вайннан лахьхин бувару диндалул аслурду, аьрабрай буккин-чичин, чак буван. Гьашинусса шинал ахирданийнин Кьуръан буккин лахьхьин бувансса пикри бур. Ялагу бур пикри шайх Жамалуттиннул цIанийсса мадрасалувун школалия махъ оьрчIру занази бувансса сантру щаллу дурну, миннан дин-ислам, жула миллатрал маз, тарих лахьхьин буллан ва мукунма школалий лахьлахьисса дарсирдавугу кумаг буллан. Так нитти-буттал цала оьрчIру мизитравун занази буварча, жущава шаймур жугу булланну. Ялагу ттунма хIисав хьусса зад: цаппара оьрчIру оьрус мазрай гъалгъа тIун вардишну бур лакку мазрайнияр. Мунияту ттул тавакъюри жула халкьуннайн: мабитару зула оьрчIру ичIув куннащал ку оьрус мазрай гъалгъа тIун, лахьхьин бувара лакку маз. ЦIана жува му иширал ялув къабацIарча, кIирашанна никирава жула маз бухлагаврия нигь дур.

– Имамнал давриву захIмашивуртту цукунсса шай?

– Аллагьнайн щукру, личIисса захIматшивуртту хьуна къадакьай. Шикку ур райондалул имамтурал хъунама, жула халкьуннангу бусравсса, чIяву-чIявусса кIанттурдай, хаснува МахIачкъалалул Хъунмизитраву имамну зий ивкIсса МухIаммад Саламов. Ванал ттухь чIявусса маслихIатру бувай. Ттул кумагчи ур мизитрал муаззин Идрис Дибиров. Вайннан ххуйну кIулли шиккусса инсантал, жяматравусса тагьар, вайннал ттун кумаг бувай.

– ЦIана интернетрал замана бур. Интернетраву дачин дурсса диндалул даву дуссарив?

– Жул дуссар IN.LAKIA тIисса цIа дусса канал телеграмраву, тиктокраву ва цаймигу соцсетирдаву. Му бакъассагу, циняв имамтурал соцсетирдаву дуссар цала каналлу. Буххияра ми каналлавун, миннуву думунил хъирив бацIияра.

– Жула инсантуран цукунсса насихIат буванна?

– ХьхичIва-хьхьичI циняв барча буллай ура Зумаритавал байрандалущал. Жула цинявннал зумарду, таравихI-чакру, ссахIру, цадакьарду Аллагь Тааьланал кьамул баннав! Хъама мабитари жула дунияллийсса оьрму чIумуйсса бушиву. Гьарзад хъама бивтун дунияллул хъуслил хъирив мабагьларди. Ца-цавайннан имамтал ягу Исламрал институт бувккуми ссалбунугу махъун багьсса инсантал кунма чIалан бикIай. Мадрасалуву хIакьинусса кьинигу лахьлахьиссар жула буттал буттахъал лахьлай бивкIсса низамрайсса элму. На чIяву-чIявусса кIанттурдай зий уссияв, шанна образование ласав. Мунияр махъ увхра мадрасалувун. Дахьва микку ттун бувчIуна диндалулмур элмулул кьимат ва даража. Мадрасалул ца курс бувккукун, цамур институтраву 5-6 шинай дуккаврияр гужну ня щаращи дувай. Диндалул элму дурккуманал аькьлу ляличIину итххявхсса бикIайссар. ТIайлану оьрму бутан вардишсса, кулпатрал багьу-бизу, дахху-ласулул хIакъи-хIисав кIулсса, кьянкьасса арамтал хьунтIиссар мадраса бувккусса оьрчIая. Жула буттахъал заманнай лакрал цIагу, сийгу гьазну диркIсса циванни? Дин кIунттихь дургьуну най бивкIунтIийри. Мунияту, дин махъун къадуртун, лайкьсса куццуй оьрму бутияра, пикрибакъашиву мадувари.