Кьурбан биххаву

Кьурбан-байрандалул кьини ягу хъиривсса шанма ташрикьрал гьантрай кьурбан биххаву агьамсса давури (суннатул-муаккад). Идавсил [саллаллагьу алейгьи ва саллям] муних ляличIисса къулагъас дувайсса диркIссар. Бихлахисса хIайвандалул оьттул кIунтI буккайхту му бивхманал циняв хьхьичIва бувсса бунагьру шюшайссар.

Идавсил [саллаллагьу алейгьи ва саллям] увкуссар: «Ттул умматрава яла узданминнал биххайссар Кьурбан», – куну. Кьурбандалун биххан бучIиссар варани, оьл (ниц) ягу ятту (ппалулсса ва гъалулсса). Кьурбандалун биххайсса хIайван варани бухьурча, ххюра шин хьуну, ряххулку шинавун бувхсса бикIан аьркинссар; гъаттарал хIайван кIира шин хьуну, шамулку шинавун бувхсса бикIан аьркинссар. Ми цивппагу арулунная ца биххан шайссар, щалва цанная, цама хIала акъа, биххангу бучIиссар. Яттил хIайван ппалулсса бухьурча, ца шин хьусса, кIилчинмур шинавун бувхсса бикIан аьркинссар; гъалулсса кIира шин хьусса, шамулку шинавун бувхсса бикIан аьркинссар. Ца яттил хIайван цаннахлу бакъа биххан къабучIиссар. Вай бакъасса цамур хIайван биххаврийну Кьурбан щаллу къашайссар.

Кулпатраву ца инсаннаха Кьурбан биххарчагу, чири щалва кулпатрайн бияйссар. Бивхсса Кьурбандалияту ца базу бунугу, шакъархьунна мискинтуран дулун аьркинссар. Так аваданманан дуллуну, мискинминнан къадулурча, Кьурбан хIисав къашайссар. Яла хъинмур – винма барачатран шаппа ца касак кьабивтун, лирчIмур мискинтурайх дачIавури. Ягу бучIиссар дикI шанма бутIуйх дарчIуну, ца бутIа мискинтуран, ца – чIаххуран ва гъанмаччаминнан булун, цагу винма ва вила кулпатран битан. Кьурбандалул дикI махъун диртун, кьакьан дурнунияр, дуркуну хъинссар. Мунил бурчу баххангу къабучIиссар, садакьалун ягу уква цаманан булайссар, ягу цала ишла бувну мюнпат ласунссар.

Биххаврил шартIру

1. Кьурбандалун биххайсса хIайван бикIан аьркинссар ялув чивчусса оьрмулувусса.
2. Кьурбандалун биххайсса хIайван аьй дакъасса, сагъсса бикIан аьркинссар. ИлтIасса, мурчIисса, аьрччасса, сакъатсса, вичIи кьуркьусса, хъяшхъярсса, къашавайсса биххан къабучIиссар. КIира-шанна ккарччи дакъасса бухьурча, биххан бучIиссар. 
3. Кьурбан биххаврил чIун дайдишайссар байрандалул чак бувну махъ. Му чак буваннин хьхьичI биххан къабучIиссар. Шамулчинмур ташрикьрал кьини баргъ гьаннин биххан ихтияр дуссар.

Кьурбан биххаврил адабру

ХIайван биххансса чIила ххуйну дайл дуван аьркинссар. Биххан хIадур бувсса хIайвандалун чIила ккаккан дурну, ягу ца хIайван гайминнун чIалай бивххун къахъинссар.

Кьурбан бихханнин цал такбир буккайссар, ялув чивчусса куццуй. Яла хIайванналул ччаннугу дархIуну, га саргъунну куямур чулий утту бишин бувайссар, Кьиблалул чулинмай кIура баян бувну. Яла укунсса дуаь дуккайссар: «Аллагьумма гьаза минка ва илайка фатакьаббаль минний. Бисмиллагьи, Аллагьу акбар. Аллагьумма салли аьла МухIаммадин ва аьла али МухIаммадин ва саллим», – куну биххайссар.

Кьурбан-байрандалул кьини садакьа буллай, гъанмаччаминначIан, чIаххурачIан хъамалу занай, ливтIуминнаха дуаьрду дуллай, хъамал кьамул буллай, куннал-ку барча буллай гьан дурну хъинссар. Му кьини укуннагу хIарамсса хIан хIачIаву – жула дин кьякьлухун дишавури.

«ГЬУНЧIУКЬАТIАН» ЛУТТИРАВА