Вихьливсса шайхтурал зияратру

Иса Абдуллаев лакский писатель, поэт, историк и патриот. Исторические сводки села Вихли, Кулинский район

Вихьливсса шайхтурал зияратру

Лакрал миллатрал тарих мудангу динналущал, аьлимтуращал бавхIуну бивкIун бур. Тарихгу, маданиятгу хъама къабитан, аьлимтурал, бусравсса инсантурал цIарду кIул дуван хIарачат буллалис-са ца лаккучу хъанай ур Вихьуллал шяраватусса Иса Аьбдуллаев. Ванал жухь бувсунни цала шяраву бивкIсса цаппара аьлимтурал тарихрая.

Жунма кIулсса куццуй, хIажлив лавгсса инсаннайн «хIажи» учай. Яла чIун наниссаксса ХIажи тIисса цIанил гуж ялтту лаглай, цалламур цIа хъама диртун, ХIажи тIисса цIа личIайсса диркIун дур. Му куццуй, масала, Щилуми-хIажинал наслу бур ХIажи тIисса цIания най. Мукун луглай ттун кьуния шанна цIа ляркъунни жула шяра-валлил тухумирттаву. Мичча кIул хьунни Вихьлияту бахьтта хIажлив лавгсса кьуния шама инсан ивкIшиву. Цивппагу аваданми, хъус думи тухумирттаятусса бия. Тарихгу чIявумур хIатталивсса кIялазурдардияту кIул буван бюхълай бур.

Ца хIухчил ттухь укунсса дуаь бувсуна, цала ниттиуссил чIяруну дуккайва тIий: «БакIу хIатталлив шайхнайн ла илагьа илла ллагь, Панна-хIатталлив шайхнайн ла илагьа илла ллагь, КIихъузравусса шайхнайн ла илагьа илла ллагь, Къаттаххуллаву шайхнайн ла илагьа илла ллагь». Ва дуаьлува бувчIунни Вихьлив мукьа шайх ивкIшиву.

Миннавату яла бусравмагу ивкIун ур МухIаммад-хIажи, мунайн шяраву ХIамма-хIажи учайсса бивкIун бур. Му имам Шамиллущалгу кIулсса, хIалашиву дусса ивкIун ур. Шайх Жамалуттиннул арс АьбдурахIман ивкIун ур имам Шамиллул тарих чичлай. Му Гъумукун увкIун цIухлахисса чIумал, мунахь бувсун бур Вихьлив ушиву МухIаммад тIисса адимина, ина танахь цIухха куну. Тагу рязи хьуну ур чичин. АьбдурахIманнулгу ванал чивчумур бусса куццуй ца махъ баххана къабувну, цала луттиравун бувтун бур. Мунал канил дурсса чичругу цIана Эрмитажраву дуссар тIар. Му бакъассагу ванал аьрабрай цаймигу луттирду чивчуну бивкIун бур. Махъамахъ хIажлия зана хьуну нанисса чIумал му къашай хьуну ур. Цаятура цIуцIаву цайминнайн къалахъаншиврул шяравун къаувххун, зунттавува авцIуну ур. КIиккува увччунугу уссар тIар. Мунал луттирдугу цаппара ЦIуйшиял аьлимтуран буллуну бур, цаппарагу зевхуну ялавай лавсун лавгун бур.

БакIу-хIатталивгу буссар ца зиярат. Га бархъарачури тIун бикIайва. Щил тухумраясса ивкIссарив кIул буван ттуща къабювхъунни. Та увччуну махъ, Вихьуллал инсантал бивкIун бур мукьцIалва гьантлий майлул чирахъругу лавхъун, гьаттай къарал буллай, бархъаллал авцуну цала аьрщарай къауччин.

Бархъаратусса тарихрал муаьлимнал ттухь бувсуна ганал ца уссу Оьмар тIисса Кумавгу дарс дихьлай ивкIшиву. Мунал чIявусса ятту-гъаттарагу бивкIун бур. КIива яручугу ивкIун ур муначIа зий. Ца кьини дучри бакъа хьуну луглай бивкIун бур зунттаву цу-вагу ми кIивагу зузалтгу. Мунан цанмагу яру маз кIулну бивкIун бур, амма миннан ккаккан къабайсса бивкIун бур. Ми кIиягу ихтилат буллан бивкIун бур: «Ва кIанай жува ва ивкIуну, ххяллуйх ялавай утанну. Вай ванал гъаттарагу жунма буцинну», – тIий. Яла ца муруллул ялувсса кIюласса жегъил ххуллий ванал хъап дурну ххаржан дурккун гайннавасса ца ивкIуну ур, гама ливхъун ур. Яла ярусса ванал хъирив багьну бур, ивчIан. Мунияр махъ му Вихьлив агьну ур.

ЦIуйшиял шяраваллил чIарав бивкIун бур шамхалтурал резиденция Хъузращиялу тIисса кIанай. Тиккугу буссар ца Вихьуллал шайхнал зиярат.

Паннаялу тIисса кIанайгу буссар ца шайхнал зиярат. Пирхул тIисса цIагу дия таний чирчуну. Му цIа дуссар жул шяраваллил балайлуву. Вай мукьа шайх бивкIшиву кIул буван бювхъунни жула Вихьуллал шяраву.

ЦIанагу бур жула шяраватусса жагьилтал динналулгу мяърипатралгу ххуллу бувгьуну нанисса. Исламрал университетравун дуклангу бувххунни гьашину цаппарасса. Миннаятугу жяматран барачат биянссар тIисса ният дур.

Официальная страница в сети instagram Ислам в Вихли: @islam_v_vihli