Важжагьту – чакливу дуккайсса дуаь
Ифтитах - дуа которое читают в намазе
Важжагьту
Фаризасса ягу ссуннатсса чак буллалиманан хъинссар дурккуну «ИфтитахI» тIисса дуаь. Жува ванийн «важжагьту» учару. Му цурдагу дуккайссар чак бахIаврил такбирданул хъирив (цалчинмур «Аллагьу Акбар» увкуну чак байбишайхту), «альхIам» буккиннин хьхьичI.
Цувалу чак буллалиманал ва жяматрай буллалиманал, сайки имамналгу, му дуаь дуккайссар чIу лахъ къабувну, цавура цала. Бюхттулсса чIуний дуккаву къахъинссар (макругь), амма лахъну дуккирчагу чак зия къашайссар.
Идавсил [саллаллагьу аьлайгьи ва саллям] хIадисирттаву дур жура-журасса ИфтитахI дуаьрду. Миннува яла хъинмурну аьлимтурал ккалли дурну дур имам Муслимлул ва Абу Давудлул Аьли-асхIабная [разияллагьу аьнгьу] дурцумур:
وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذِي فَطَرَ السَّمَوَاتِ وَالْأَرْضَ حَنِيفًا مُسْلِمًا وَمَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ، إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ، لَاشَرِيكَ لَهُ وَبِذَلِكَ أُمِرْتُ وَأَنَا مِنَ الْمُسْلِمِينَ
«Важжагьту важгьия ли-Ллязи́ фатIара-с-сама́ва́ти валь-арз(д). ХIани́фан му́слиман, ва ма ана миналь-мушрики́н(а). Инна саля́ти́, ва нусуки́, ва махIйа́я, ва мама́ти́ ли-Лля́гьи Раббиль-а́ьлями́на ля шари́ка Лагьу́, ва би-за́лика умирту, ва ана миналь-муслими́н(а)».
Мяъна:
«На ттула лажин кIура даян дував ссавру ва аьрщи ляхъан Дурманайн, хIанифну (щялмахъсса динная марцIну) ва бусурманну. На ширк бишайминнавухгу акъара. Ттул чак ва эбадатгу, ттул оьрму ва бивкIугу Аллагьнанни – цама шарийк (гьалмахчу) акъасса дуниял-аьламрал Залуннан. Ва ттуйн амру бувмурди, на бусурманнавасса цара».
ИфтитахI-дуаь дуккаву хъинссар циняв фаризасса ва суннатсса чакурдиву, так цалчинмур ракааьтраву, «аоьзу» ва «бисмиллагь» учиннин. Жаназалул чакливу важжагьту къадуккайссар.
Важжагьту къадуккайсса кIанттурду
- ЧIал хьуну жямат чакливун увхманал къадуккайссар, имам «альхIам» буккайсса чIумал куна авцIуну акъахьурча, масала, имам рукуърай кьус ивкIун, рукуърая гьаз хьуну, суждалийн агьну ягу щяивкIун ухьурча.
- Мува куццуй чIал хьуну жямат чакливун увхманал къадуккайссар, му ккаларча, имам рукуърайн гьаннин цалва щалва «альхIам» буккинсса чIун душиву дакI дарцIуну акъахьурча. Мукунсса чIумал «альхIам» ккалай айишин аьркинссар.
- Чаклил чIун дуккавайсса чIумал. «Важжагьту» ккаларча чаклил чIун ларгун, чак личIаврия нигь духьурча, му къадурккунма «АльхIам» буккайссар.
- Чак бахIаврил такбиргу бивхьуну (ниятгу дурну цалчинмур «Аллагьу Акбар»), «Аоьзу би-Ллагьи мина-щайтIани р-ражим» ягу «Бисми-Ллагьи р-РахIмани р-РахIим» учирча, «альхIам» буккин аьркинссар, «важжагьту къадуккайссар, цанчирча «альхIам» буккаву чаклил рукну (чара бакъасса бутIа) хъанахъиссар, мунияту чара бакъамур ккалай айивхьума суннатмунийн («важжагьтулийн») зана къаикIайссар, мунансса «важжагьтулул» чIун ларгссар.
- Мува куццуй, «важжагьту» хъама диртун «аоьзу» ягу «бисми-Ллагь» увкумагу, «важжагьту» дуккин зана къаикIайссар.
Мува куццуй, чаклил гьарца ракааьтраву «альхIам» ккалай байбишиннин «Аоьзу би-Ллагьи мина-щайтIани р-ражим» учаву хъинссар, хаснува агьамссар цалчинмур ракааьтраву учаву. «Бисми-Ллагь» увкуну махъ «Аоьзу» къаучайссар, цанчирча, «Бисми-Ллагьи р-РахIмани р-РахIим» хъанахъиссар «альхIамрал» бутIа, мунил цалчинмур аят. «Аоьзу би-Ллагьи мина-щайтIани р-ражим» учаву тIурча, «альхIамрал» бутIану къаккаллиссар.
«Аоьзу» къабуккайссар чIал хьуну жяматрай буллалисса чакливун увхманалгу, му буккирча имам рукуърайн гьаннин цалва щалва «альхIам» буккинсса чIун душиву дакI дарцIуну акъахьурча.
ХIадур бувссар имам Ибну ХIажар аль-Гьайтамил «ТухIфатул-МухIтаж» тIисса луттирава.

