Вихьуллал Аьшавхъал МухIаммад

МухIаммад увну ур 1880 шинал Вихьлив Зурбалав МухIаммадлул кулпатраву

Вихьуллал Аьшавхъал МухIаммад
Мечеть села Вихли

Вихьуллал МухIаммад

Кулпат хъинну мискинсса бунагу, МухIаммадлул хъунмасса захIмат бивхьуну бур арсная дурккусса аьлимчу уван. Дуклан диндалух гьира бусса унутIий, буттал га гьан увну ур цалчин шяраваллил хъун мизитравун. Яла га гьан увну ур дуклан ЧIяв Саид-КьадиначIан, ЦIуйшиял мадрасалувун АьбдулхIалимлучIан ва Гъумучиял мадрасалувун.

Гъумук МухIаммад лахьлай ивкIун ур аьраб, турк мазру, хIисавртту, астрономия, философия. Шикку га хьунаавкьуну ур НицIавкIратусса муаьллимтуращал: Хъун-ХIасаннущал ва ЧIиви-ХIасаннущал.

Село Вихли Кулинский район

Мухаммад с семьей. Фото от внучатой племянницы Фатимы Лакия.

Мадрасалуву ганал дусталну бивкIун бур Гьухъалиясса Муслим-хIажи, ГьунчIукьатIатусса Нурислан, ЧIаящиятусса Оьмар, Гузунов ХIасан, Ккурклиятусса Зайду, Хьуриятусса ЦIаххуй, Юсуп-кьади ва НицIавкIратусса Башларовхъал Аслан-ХIусайн ва цаймигу. 

Мухаммад с семьей. Фото от внучатой племянницы Фатимы Лакия.

Гъумук шанна шинай дуклайгу ивкIун, МухIаммад лавгун ур Чиркей тIисса яруссаннал шяравун. Дуклакисса хIаллай лавхьхьуну бур яру мазгу. Яруссаннай дуккаву къуртал дурну махъ ганал Щурагь кьади шайсса экзамен дуллуну дур. МухIаммад чIявусса кIанттай дуклай ивкIун ур, амма мунаяту гьарзану кIул буван чIявусса задру жуща къавхьунни.

Цала диндалул элмурдал даража куртI буван МухIаммад цала дуснащал Гьухъалиятусса Муслим-хIажинащал лавгун ур Туркманнавун Гули-къала тIисса кIанттайн, Азирбижаннавун Мугьан тIисса кIанттайн.

Мадарасса хIаллай дуклайгу ивкIун, МухIаммад зун ивкIун ур кьадину Гъумук Муркъилинахъал мизитраву. Цаппара хIаллава МухIаммад зана хьуну ур буттал шяравун. Га зий ивкIун ур кьадину Вихьуллал хъун мизитраву. Шяраву га хъинну хъунмасса хIурмат бусса, махъ бачайсса аьлимчу ивкIун ур. 

Ганал цала мизитраву цила багьайкунсса даражалийн гьаз дурссар Кьуръан буккин-чичин лахьхьин баврил даву. ГаначIан диндалул элмурду лахьхьин бучIайсса бивкIссар цайми шяраватусса оьрчIругу.

МухIаммад-кьадиначIа дуклай бивкIун бур: Хъурхъиятусса Джабраил, Ккулатусса Малла Аьлил, ЦIуйшатусса Аьлихан, Туранчихъал МахIад, Бадави, МухIад, АхIмади, Кураллавасса Багьауттин, Усишатусса Салим-хIажи, Дюхълиясса Къичи-баг, Сухъиятусса Аьбдулхаликь ва цаймигу.

МухIаммад-кьади цала шяраву зий ивкIун ур кьадинугу дибирнугу. Мунал бивкIун бур чIявусса луттирду. Цила чIумал МухIаммадлул ва ганал уссил Аьлил ябуллай бивкIун бур НицIавкIратусса щайх Сайпуллагь-кьадинал луттирду. ГаначIан луттирду биян буван увкIун ивкIун ур Башларов Аслан-ХIусайн. Хъирив багьлагьисса ппурттуву Аслан-ХIусайн кьюлтIну яхъанай ивкIун ур Вихьлив Аьшавхъал АьличIа.

1930-1936 шиннардий репрессиярдал чIумал диндалул дурккусса аьлимчу уну тIий, МухIаммад-кьадинан багьну бур шяравату гьан цала диндалул дустурачIан. Хъунмасса хIаллай цайми кIанттайхгу уклай ивкIун, МухIаммад-кьади зана хьуну ур цала шяравун.

Цуксса бахчилай бунугу, ци замана бучIарчагу МухIаммад-кьадинал дин къакьариртун дур. Цала оьрчIан, уссин Аьлиллун ва гъанчунан диндалул элму кьюлтIну лахьхьин дуллай ивкIун ур.

МухIаммад-кьади накьлу хьуну ур 1974 шинал, оьрмулул 93-нна шинаву.

Мува Вихьуллал шяраву ивкIун ур цамагу аьлимчу Щилуми-ХIажи, репрессиялул чIумал бирибат увсса. Амма ганал оьрмулия цичIав кIулну бакъар халкьуннан.

Я Аллагь, вайннал барачат бияннав щалагу жула Лакку билаятрайн!