ХIан хIачIаву – оьбалардал бакIщаращи

Беда алкоголизма

ХIан хIачIаву – оьбалардал бакIщаращи
Беда алгоголизма

Алкоголизм, пьянство

Кьуръанналул ца аятраву Аллагьнал увкуну бур (мяъна): «Я муъминтал, хIантту хIачIаву, азарт дусса тIуркIурду, бучIантIимур бувчIаву, къанчру – ми гьарзад щяйтIаннул нажасри. Миннуя бурувччуну бикIарча, зу ххассал хьунтIиссару» (сура «аль-Маида», аят 90).

Ва аят ливксса чIумал МухIаммад идавсил [саллаллагьу алейгьи ва саллям] Мадиналивсса циняв инсантурайн буюр бувссар, цачIарасса чахирданул циняр кьачIри ва къукъурду кьатIув дуккан дувара, куну. Яла цала карунних ми дачIра дурссар. Му куццуй, ца-кIива гьантлул дянив шагьрулуву бусса циняв халкьуннал хIан хIачIаву цакуну кьадиртссар. Гания шихунмай мусульман хъанай бур дунияллий яла чанну хIан хIачIайми инсантал.

ХIакьинусса кьини Аллагьнал амрурдайн бувну оьрму къабутлатиминнал хIан хIарчIукун, мунил миннаща ласлай бур яла ххирамур зад – аькьлу.

ХIадисраву бувсун бур, цачIумал Умму Саламатлул цила душнин дарувран чяхир дуртIун Идавсин [саллаллагьу алейгьи ва саллям] ккавккукун, ганал ссигу бивзун увкушиву: «Аллагьнал ттул умматран дарув хIараммуниву къабувссар», – куну.

ХIан-чяхир хIарамсса душиву бусласисса аятирттава ва хIадисирттава бувчIин бюхълай бур, цIуллу-сагъшиврун мюнпатрангу хIан хIачIан ихтияр дакъашиву. ХIан хIачан бучIиссар тIисса инсан Аллагьнал увкумунийн къарши уклакимари, му динналува уккайссар, чапурчув шайссар.

Мува куццуй, хIанттил бувцIусса кьуругу бувгьуну махъ лахълахъиса чIумал «Бисмиллагь», «Аллагьу акбар» учаврилгу инсан Исламрава уккан уллалиссар. Аллагьнал  цIанищал Аллагьнал хIарам дурмур дувайма чапурчув шайссар.

ЦIанасса чIумал Дагъусттаннай цаягу инсан акъахьунссар хIан хIачIаву хIарамсса иш бушиву къакIулсса, цанчирча жула динналул аьлимтурал, имамтурал му масала халкьуннан балжину бувчIин бувунни.

ХIан хIачIайсса адиминал пикри буван аьркинссар, цала оьрчIан цукунсса мисал ккаккан буллай урав. Супралух щябивкIун хIантту хIачIлачIисса нину-ппу ва гъан-маччами чIалачIисса оьрчIаву цукунсса хасият хьунссар?! Буттал ва ниттил цала оьрчIру тарбия бувайсса мукъурттийну бакъарча, цала дуллалисса тIуллайнури. Лайкьсса тарбия къадуллусса нитти-буттан Кьиямасса кьини Аллагьнал  хьхьичI жаваб дулун багьантIиссар. ХIангу хIачIайсса, къалиянгу учайсса буттал цала арснахь махIачIара, къалиян маучара тIий цуксса хIарачат булларчагу, муния пайда къабикIантIиссар.

ХIан хIачIаврихун агьсса, кьадитан къахъанахъисса инсаннангу къабучIиссар Аллагьнал цIимилийнсса умуд кьукьин. Халиф Оьмардул [разияллагьу аьнгьу] заманнай мунахь бувсун бур ца cириянавасса адиминая, чурххал хъинну кьуват бусса, амма хIан хIачIаврихун агьсса. Оьмардул [разияллагьу аьнгьу] га инсанначIан укунсса чагъар чивчуну бур:

Случай с Умаром ибн аль-Хаттабом

«Оьмар ибн аль-Хаттаблуя. Ассаламу аьлайкум. Аллагьнайн щукру, лагъшиву дан лайкьсса Цув акъа цама Зал акъасса. (Аятрал мяъна): ХIа-Мим. Аллагь Кьудрат думари, гьарзад КIулмари, бунагьру багъишла Битаймари, цIакьсса танмихI Буваймари, цIими Бишаймари. Аллагь акъа цама зал акъассар. АллагьначIанну зу занагу бикIантIисса. (сура Гъафир, аят 13)».

Ва чагъаргу буллуну цала нукар гьан увну ур та адиминачIан. Так увччу хьуну акъасса чIумал була куну, дюъгу дирхьуну дур. Яла Оьмардул [разияллагьу аьнгьу]  цала халкьуннайн амру бувну бур та сириянавусса инсаннаха дуаь дувара, тIайла ацIаннав учара, куну.

ТаначIан чагъар бивукун, гагу бувккуну увкуну бур: «Ттул Заннал ттухь буслай ур на багъишла итантIишиву, Цала бувантIисса танмихIраягу баян буллай ур», – куну. Вай махъругу тикрал буллай, га агьи тIий аьтIун ивкIун ур. Мунияр махъ хIан хIачIавугу кьадиртун, тIайласса ххуллу бувгьуну бур. Та тIайла авцIусса хавар халиф Оьмардун [разияллагьу аьнгьу]  бавукун, ганал увкуну бур: «Вана укун буван аьркинссар зула динналул уссу ччех ивкIун най ухьурча. Зу му тIайла ацIангу увну, мунаха дуаь дулувара. Ганайн оьккисса махъру тIий щяйтIаннун кумаг мабулларди».

Аллагьнал нааьна дурну дур хIан хIачIайманайн, дувайманайн, диян дайманайн, дутIайманайн ва даххайманайн. Мунияту, тучанну буминнахь учин ччива: хIан къадаххарча зунма хайр къахьунсса ххай мабикIари. ХIараммуния бивсса хайргу хIарамссар. Мукунсса арцух хъуни бувсса оьрчIру махъва-махъгу тIайла бакъасса ххуллийх гьан бюхъайссар.

Аллагьнал тавфикь булуннав хIараммуния арх буцан, динналул тIалавшиннарду биттур дуллан, хаснува вай мубараксса зурдардий. Амин.